Οι βαλκανικοί πόλεμοι είναι ίσως η τελευταία περίοδος της ελληνικής ιστορίας η μυθοποίηση της οποίας είναι αποδεκτή χωρίς διχαστικές αντιρρήσεις και αναθεωρητισμούς. Αποτελεί ως εκ τούτου μέρος της σχολικής ιστοριογραφίας, δίνοντας την ευκαιρία, κατά περιόδους, να εξαρθούν τα οφέλη της εθνικής ομοψυχίας ή να αποτυπωθούν οι αντανακλάσεις πολιτικών επιλογών που αφορούν τους Βαλκάνιους γείτονες.Στη μνήμη του ίδιου πολέμου εντάσσεται και ο Εθνικός Διχασμός. Εδώ τα πράγματα τείνουν να παραμένουν περισσότερο σιωπηλά και η ιστορία του διχασμού να διαβάζεται μέσα από τον φακό των βενιζελικών. Η μνήμη αυτή εντάσσεται περισσότερο σε μια μνήμη αντιθετική με την προηγούμενη, που φλερτάρει οριακά με ουσιοκρατικές θεωρίες για τον «χαρακτήρα της φυλής», που είναι ικανή για τα μεγαλύτερα επιτεύγματα όταν είναι ενωμένη, αλλά κατατρύχεται από την τάση να αναπτύσσει διχόνοιες και διχασμούς. Όταν η μνήμη αυτής της περιόδου εμφανίζεται με θετικό πρόσημο στην ιστορική κουλτούρα, αφορά κυρίως μνήμες του βενιζελισμού, που σχετίζονται με προσπάθειες εκδημοκρατισμού του κράτους αλλά και με την προσπάθεια υλοποίησης του ονείρου της Μεγάλης Ελλάδας.Η μνήμη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου καθαυτόν είναι μάλλον καχεκτική στην εθνική συνείδηση. Στην ιστορική κουλτούρα αποτυπώνεται κυρίως μέσω των στρατιωτικών νεκροταφείων και των σχετικών μνημείων, τα οποία ωστόσο, όπως είδαμε, σπάνια αφορούν αποκλειστικά τον συγκεκριμένο πόλεμο και επιπλέον δεν αντανακλώνται ως μνήμες σε τελετουργίες και επετείους παρά μόνο για ομάδες συγκεκριμένου ενδιαφέροντος. Η μοναδική μνήμη που ακουμπά στον πόλεμο αυτό και είναι ισχυρή είναι αυτή της Συνθήκης των Σεβρών που έφερνε το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας στα όρια του εφικτού, αλλά και αυτή μοιάζει να αποσπάται από το πλαίσιο του Α΄ Παγκοσμίου καθαυτόν και να εντάσσεται στο αφήγημα ως πρώτη πράξη του δράματος που θα ακολουθούσε.Η κύρια μνήμη που σχετίζεται με τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο για την Ελλάδα, αυτήν στην οποία συμπυκνώθηκε το τραύμα του πολέμου, είναι αυτή της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τη μνήμη αυτή την είχαν διαχειριστεί, πολύ πριν εθνικοποιηθεί και αποτελέσει μέρος του εθνικού αφηγήματος, οι προσφυγικοί σύλλογοι. Είναι ακριβώς η μνήμη στην οποία συναντάται το εθνικό τραύμα της ματαίωσης της «Μεγάλης Ιδέας» με το τραυματικό της βιωμένης εμπειρίας των προσφύγων. Και ως τέτοια, αποτελεί ακόμη πεδίο διεκδίκησης ανάμεσα στην κυρίαρχη εθνική αφήγηση, που την εντάσσει ως τόπο μνήμης της εθνικής βιογραφίας, και στους συλλόγους, που τη διεκδικούν ως κομμάτι του βιωμένου τους παρελθόντος, με μια περισσότερο ηθική προσέγγισης απόδοσης δικαιοσύνης στο παρελθόν. Και αυτή η μνήμη διεκδικεί την καθιέρωσή της στον δημόσιο χώρο: στην εκπαίδευση, στην πολιτική με τη συζήτηση για τις γενοκτονίες, στις εθνικές τελετουργίες, με αναγνώριση Ημέρας Μνήμης Μικρασιατικής Καταστροφής. Ίσως μάλιστα αυτή η τελευταία να αποτελεί το ισοδύναμο της Ημέρας Μνήμης του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου που γιορτάζεται στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες – αφού για το ελληνικό κράτος, τόσο πρακτικά όσο και συμβολικά, ο πόλεμος τελείωσε το 1922.Η συνάντηση ηθικού και πολιτικού και οι διαφορετικές διαδρομές της εθνικής μνήμης που αποτυπώνονται στη νοηματοδότηση της «Μικρασιατικής Καταστροφής» είναι θέμα πολύ ευρύτερο από τον τρόπο που αποτυπώθηκε ο Παγκόσμιος Πόλεμος στην εθνική συνείδηση. Είναι ίσως αρκετό όμως να πούμε ότι στο πυροτέχνημα της μνήμης του, η μνήμη της απώλειας των ανατολικών παραλίων του Αιγαίου και της Θράκης είναι η ουρά που σβήνει τελευταία από τον ουρανό – δεν υπάρχει χωρίς τις υπόλοιπες, αλλά είναι αυτή που αφήνει την τελευταία εντύπωση από το πυροτέχνημα. http://www.chronosmag.eu/index.php/sl-p-g-e-ths-pgs-pl....