Η άρνηση, η αποποίηση, η σιγή είναι κενά των ακραίων μορφών με τις οποίες εμφανίστηκε η δυσφορία της κουλτούρας...» σχολιάζει ο ίδιος εντοπίζοντας τον πυρήνα των βιβλίων-φαντασμάτων και των διαφορετικών τύπων απόρριψης της γραφής σε διηγήματα των Χόθορν και Μέλβιλ, σε απόψεις και θέσεις των Κάφκα και Ζιντ και στην ιδέα τού «μη παραγωγικού δημιουργού» του Βαλερί, με κορωνίδα τον διαχρονικής αλήθειας αφορισμό του Σοπενχάουερ: «... Τα κακά βιβλία είναι ένα δηλητήριο της διανόησης, που καταστρέφει το πνεύμα. Κι επειδή η πλειονότητα των ανθρώπων αντί να διαβάζει το καλύτερο που έχει παραχθεί σε κάθε εποχή περιορίζεται στο να διαβάζει τις νέες κυκλοφορίες, οι συγγραφείς περιορίζονται στο στενό κύκλο των ιδεών που κυκλοφορούν, και το κοινό βουλιάζει όλο και πιο βαθιά στον ίδιο του το βόρβορο...». Μέσα από σύντομης έκτασης βιογραφικά κατά κύριο λόγο σχόλια διά χειρός ενός φανταστικού συγγραφέα «υποσημειώσεων ενός αθέατου (όχι όμως γι' αυτό τον λόγο και ανύπαρκτου) κειμένου» ο Βίλα-Μάτας ανθολογεί περί τις σαράντα περιπτώσεις λογοτεχνών (αλλά και εικαστικών καλλιτεχνών) «Μπάρτλεμπυ» (με προεξέχουσες αυτές των Ρεμπό, Ρούλφο, Σάλιντζερ, Βιτγκενστάιν, Ντε Κουίνσι και του «πιο κρυμμένου από τους κρυμμένους συγγραφείς» Μπ. Τράβεν) με απώτερο σκοπό να προσπαθήσει να προσδιορίσει μέσω μιας εξ αντιθέτου επιβεβαίωσης την αναγκαιότητα της λογοτεχνικής δημιουργίας και να εντοπίσει τις ατραπούς που θα βαδίσει η συγγραφή στη διάρκεια της νέας χιλιετίας. Γιατί το «Μπάρτλεμπυ & Σία» καταλήγει να αποτελεί μια σύνθεση από άλλοθι, από λίγο ως πολύ εύστροφες δικαιολογίες οι οποίες, την ίδια στιγμή που δικαιώνουν την παύση της συγγραφικής δραστηριότητας, προσφέρουν με την αντιστροφή τους ισάριθμες που δικαιολογούν την αναγκαιότητα της συνέχισής της. Αλλωστε, όπως εύστοχα σημειώνει ο φανταστικός συγγραφέας του αφηγήματος: «... Ολοι επιθυμούμε να διασώσουμε μέσω της μνήμης κάθε κομμάτι ζωής που ξαφνικά γυρίζει σ' εμάς, όσο άξιο περιφρόνησης, όσο επώδυνο και αν είναι. Και ο μόνος τρόπος για να το πετύχουμε είναι να το αιχμαλωτίσουμε με το γράψιμο. Η λογοτεχνία, όσο κι αν μας συναρπάζει η άρνησή της, μας επιτρέπει να διασώσουμε από τη λήθη όλα αυτά πάνω από τα οποία, όλο και πιο ανήθικη, η σύγχρονη ματιά προσπαθεί να γλιστράει με την πιο απόλυτη αδιαφορία»....