Η χοληστερόλη είναι ένα λιπιδικό μόριο που παράγεται από τον ανθρώπινο οργανισμό επειδή είναι απολύτως απαραίτητη στη διαβίωσή μας. Αποτελεί βασικό συστατικό της μεμβράνης όλων των κυττάρων μας εξασφαλίζοντας τη σωστή ρευστότητα και διαπερατότητά της. Επιπροσθέτως, σε οργανισμικό επίπεδο, η χοληστερόλη αποτελεί πρόδρομο μόριο για τη σύνθεση των στεροειδών ορμονών (κορτιζόλη, αλδοστερόνη, τεστοστερόνη, οιστρογόνα), των οξέων της χολής, αλλά και της βιταμίνης D. Ολα τα κύτταρά μας είναι σε θέση να παράγουν τη χοληστερόλη που χρειάζονται, με τα κύτταρα του ήπατος να παράγουν τα μεγαλύτερα ποσά (20%-25% της ημερήσιας ποσότητας που παράγεται στον οργανισμό). Ως λιπιδικό μόριο, η χοληστερόλη είναι αδιάλυτη στο νερό και ως εκ τούτου δεν μπορεί να διαλυθεί ούτε στο αίμα. Ετσι, προκειμένου να μεταφερθεί, ενώνεται με αμφιφιλικές λιποπρωτεΐνες οι οποίες λειτουργούν ως οχήματα μεταφοράς της: με το λιποφιλικό μέρος τους «αγκαλιάζουν» τα μόρια χοληστερόλης εκθέτοντας προς το περιβάλλον το υδροφιλικό μέρος τους, χάρη στο οποίο μπορούν να ταξιδεύουν στο αίμα. Οι λιποπρωτεΐνες δεν λειτουργούν ως οχήματα που πάνε έτσι, χωρίς προορισμό. Αντιθέτως, με τη βοήθεια σημάτων κυτταρικής αναγνώρισης, γνωρίζουν πολύ καλά πού θα πρέπει να μεταφέρουν το φορτίο τους. Ενώ όμως το φορτίο είναι πάντα το ίδιο (δηλαδή η χοληστερόλη), δεν συμβαίνει το ίδιο και με τις λιποπρωτεΐνες, οι οποίες κατηγοριοποιούνται με βάση την πυκνότητά τους (χαμηλής, μέσης και υψηλής πυκνότητας). Στην πραγματικότητα λοιπόν, όταν αναφερόμαστε σε καλή και κακή χοληστερόλη, δεν εννοούμε διαφορετικού τύπου χοληστερόλη, αλλά τη χοληστερόλη που μεταφέρεται από λιποπρωτεΐνες υψηλής (High-density lipoprotein, HDL) ή χαμηλής (Low-density lipoprotein, LDL) πυκνότητας αντιστοίχως. Πόσο κακή είναι η «κακή» χοληστερόλη; Η χοληστερόλη που μεταφέρεται από χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες είναι που επικάθεται στις αρτηρίες μας και γίνεται αιτία εμφραγμάτων και εγκεφαλικών. Αυτός είναι και ο λόγος που ως σήμερα όλες οι οδηγίες για την πρόληψη αυτών των νοσημάτων (που στον ανεπτυγμένο κόσμο παραμένουν η πρώτη αιτία θανάτου) στόχευαν στη μείωσή της. Πώς λοιπόν οι αμερικανοί ειδήμονες εισηγούνται να αδιαφορήσουμε για τα επίπεδά της στο αίμα μας; Το κλειδί της απάντησης αυτής, η οποία δίνεται τόσο στις οδηγίες όσο και στα επεξηγηματικά κείμενα και στις συνεντεύξεις των αμερικανών ειδημόνων που ακολούθησαν την έκδοση των οδηγιών, είναι η διαπίστωση ότι δεν βρέθηκε σύνδεση μεταξύ της μείωσης της χοληστερόλης και της προστασίας από τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά. Ναι, καλά καταλάβατε! Μπορεί, λένε οι ειδικοί, τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα μας να είναι κανονικά αλλά και πάλι να πάθουμε έμφραγμα ή εγκεφαλικό, καθώς η χοληστερόλη είναι ένας από πολλούς παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση των καρδιαγγειακών. Τελικά, τι προσφέρουν οι στατίνες; Βεβαίως το προφανές ερώτημα που γεννάται είναι το εξής: Αν όντως οι καλές τιμές χοληστερόλης δεν είναι συνώνυμο της προστασίας από τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά, τότε γιατί συνιστάται η λήψη στατινών, των φαρμάκων που μειώνουν τα επίπεδα της κακής χοληστερόλης στο αίμα; Επειδή, απαντούν οι αμερικανοί ειδικοί, έχει διαπιστωθεί ότι η λήψη στατινών μειώνει όντως τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά, αλλά πιθανότατα αυτό συμβαίνει μέσω ενός μηχανισμού που δεν περνά από τη μείωση της χοληστερόλης. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που οι αμερικανοί ειδικοί λένε ευθέως ότι αν πρέπει να κατεβάσετε τα επίπεδα της χοληστερόλης σας, τότε κάντε το με στατίνες και όχι με άλλα φάρμακα που δεν έχουν αποδειχθεί ότι προστατεύουν από τα καρδιαγγειακά. Με βάση το παραπάνω σκεπτικό οι αμερικανικές οδηγίες περιλαμβάνουν τέσσερις κατηγορίες ανθρώπων που θα πρέπει να λάβουν στατίνες: όσοι πάσχουν ήδη από καρδιαγγειακά, όσοι πάσχουν από οικογενή χοληστεριναιμία (αυξημένη χοληστερόλη γενετικής αιτιολογίας), ορισμένοι διαβητικοί ασθενείς (βλέπε πλαίσιο) και τα υγιή άτομα που εμφανίζουν κίνδυνο άνω του 7,5% να υποστούν έμφραγμα ή εγκεφαλικό στα επόμενα δέκα χρόνια. Οσο για τον υπολογισμό αυτού του κινδύνου, πρόκειται για εργασία που επαφίεται στους γιατρούς και γίνεται με τη βοήθεια συγκεκριμένων αλγορίθμων. Ο καθορισμός αυτής της τέταρτης κατηγορίας είναι που προκάλεσε τις περισσότερες αντιδράσεις, καθώς, όπως επεσήμαναν οι ...