Η κεφαλαλγία τάσεως είναι πιεστική-συσφικτική με μέτρια ένταση και με αμφοτερόπλευρη κατανομή, έχει μεγαλύτερη διάρκεια από τις κρίσεις ημικρανίας (από 30΄- 7 ημέρες, αλλά μπορεί να εξελιχθεί και σε χρόνια), δε συνοδεύεται από ναυτία ή έμετο και δε συνυπάρχει φωτοηχοφοβία. Κατά κανόνα συνυπάρχει ιστορικό έντονου stress και κατάθλιψης και συνοδεύεται από διαταραχές του ύπνου. Στην αθροιστική κεφαλαλγία οι προσβολές κεφαλαλγίας έρχονται με ριπές αλγεινών κρίσεων αθροιστικά μέχρι 8 ημερησίως για συνεχόμενες ημέρες, εβδομάδες ή μήνες και διαρκούν από 15 λεπτά μέχρι 2 ώρες ή και περισσότερο, και παρουσιάζονται 2-3 φορές τον χρόνο. Δεν υπάρχει αύρα, ο πόνος είναι ξαφνικός, διαξιφιστικός, κορυφώνεται σε 10΄-15΄, αυστηρά ετερόπλευρος, και καταλαμβάνει συνήθως την περικογχική περιοχή με επέκταση στη γύρω περιοχή. Μπορεί να συνοδεύεται από υπεραιμία του επιπεφυκότος, δακρύρροια, ρινική συμφόρηση, μύση, εφίδρωση του προσώπου. Όσον αφορά στις δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες, πολλοί παράγοντες είναι δυνατόν, μόνοι τους ή σε συνδυασμό, να ενοχοποιηθούν. Ξαφνικός πολύ δυνατός πονοκέφαλος που «κεραυνοβολεί» τον ασθενή και συνεχίζεται έντονος θα πρέπει να θέσει την υποψία της υπαραχνοειδούς αιμορραγίας από τη ρήξη ανευρύσματος (ανωμαλία αγγειακού τοιχώματος), έστω και αν δεν υπάρχει αυχενική δυσκαμψία. Σπάνια υπάρχουν ήπιες υπαραχνοειδείς αιμορραγίες που μπορούν να διαφύγουν τη διάγνωση, γιατί ο πόνος δεν είναι τόσο δυνατός και οφείλεται σε πολύ μικρή αιμορραγία. Κεφαλαλγία που έχει αρχίσει πρόσφατα, η οποία διαταράσσει τον ύπνο και αυξάνει με τη βάδιση, μπορεί να οφείλεται σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Η κεφαλαλγία δεν είναι απαραίτητο συνοδό φαινόμενο της υπέρτασης. Η πίεση φθάνει σε πολύ υψηλά επίπεδα χωρίς αλγεινές εκδηλώσεις. Οι όγκοι του εγκεφάλου με την αύξηση της ενδοκρανιακής πίεσης που δημιουργούν και τον ερεθισμό παρακείμενων στον όγκο μαλακών μορίων (αγγεία, μήνιγγες κλπ) προκαλούν πονοκεφάλους. Εμφανίζονται σε ένα 50-60% των ασθενών και πολύ σπάνια μπορεί να έχουν οξεία ή υποξεία έναρξη. Συνήθως είναι διαλλείποντες, πιο έντονοι τη νύχτα ή τις πρωινές ώρες, είναι βαθειά συσφικτικοί, σπάνια καυστικοί ή απλώς ενοχλητικοί. Αυξάνουν με το βήχα, το σφίξιμο και μπορεί να συνοδεύονται από ναυτία ή έμετο. Η τοπογραφία του πόνου συνήθως δε σχετίζεται με την εντόπιση της χωροκατακτητικής βλάβης. Όλα τα νοσήματα της εσωτερικής παθολογίας είναι δυνατό να έχουν συνοδό κεφαλαλγία σε κάποια φάση της πορείας τους, ιδίως όταν συνυπάρχει πυρετός. Αν δεν υποχωρεί με τα συνήθη αναλγητικά, ενώ ο πυρετός υποχωρεί και αν συνοδεύονται από νευρολογικές εκδηλώσεις (δυσκαμψία, διαταραχή του επιπέδου συνειδήσεως, του λόγου, σπασμούς κλπ) η διάγνωση οδηγείται προς την ενδοκρανιακή λοίμωξη (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα). Κεφαλαλγία που εστιάζεται στην περιωτική χώρα μπορεί να οφείλεται σε τοπική φλεγμονή (μαστοειδίτιδα, ωτίτιδα, έρπητα του γονατώδους γαγγλίου) ενώ έντονος, οξύς πόνος στον κρόταφο, το μέτωπο ή ημικρανιακός που μπορεί να συνοδεύεται από εμετούς μπορεί να οφείλεται σε οξύ γλαύκωμα. Ετερόπλευρες προσωπαλγίες που εμφανίζονται κατά την ανέγερση από το βαθύ σκύψιμο ή κατά την απογείωση ή προσγείωση αεροπλάνου υποκρύπτουν φλεγμονές ιγμορίων, παραρρινίων ή μετωπιαίων κόλπων. Αντίθετα η συμφόρηση ρινικού βλεννογόνου και ρινικών κόγχων φανερώνει χωρίς πρόβλημα την προέλευση του πόνου. Πονοκέφαλος στη διάρκεια της ημέρας που συνοδεύεται συνήθως από υπνηλία συναντάμε σε άτομα που έχουν αναπνευστικά προβλήματα στον ύπνο (παρατεταμένες κρίσεις άπνοιας, δυνατό ροχαλητό) λόγω απόφραξης των ανώτερων αναπνευστικών οδών, που αν διαγνωσθεί η αιτία, μπορεί να αντιμετωπισθεί. Το επώδυνο σύνδρομο της κροταφικής άρθρωσης από οστεοαρθρίτιδα εκδηλώνεται με πόνο στην κροταφογναθική περιοχή με επέκταση στο σύστοιχο μάτι, τα χείλη, τη γλώσσα και μπορεί να συνοδεύεται από εμβοές στα αυτιά. Ακόμη ο στηθαγχικός πόνος ακτινοβολεί στην κάτω γνάθο και στο λαιμό. ΄Ενα μεγάλο μέρος κεφαλαλγιών-προσωπαλγιών στην κατανομή αισθητικών νεύρων όπως το τρίδυμο, το μείζον ινιακό, το γλωσσοφαρυγγικό με διαξιφιστικό χαρακτήρα (σαν ηλεκτρικό ρεύμα) που εκλύονται κατά τη μάσηση, ομιλία, χαμόγελο, πλύσιμο δοντιών, κρύο ή ζεστό, οφείλονται σε αλγεινές εκδηλώσεις των νεύρων αυτών. Πριν τεθεί η διάγνωση της ιδιοπαθούς νευραλγίας, θα πρέπει να ερευνηθεί με σχολαστικότητα η ενδεχόμενη ύπαρξη εστίας ερεθισμού του νεύρου από κάποιο όγκο ή πιεστική ανωμαλία αγγείου. Η μεθερπητική νευραλγία (οφθαλμική, τριδύμου) λόγω της παρουσίας φυσαλιδώδους εξανθήματος σε περιοχή του προσώπου δεν παρουσιάζει συνήθως δυσκολία διάγνωσης της νόσου του έρπητα ζωστήρα. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται οι κεφαλαλγίες σε άτομα άνω των 50 ετών, που αρχίζουν στον ένα κρόταφο με διαλείμματα στην αρχή και προοδευτικά επιδεινώνονται και διαχέονται. Μπορεί να οφείλονται σε κροταφική (γιγαντοκυτταρική) αρτηρίτιδα. Συνήθως συνυπάρχει δεκατική κίνηση, απίσχναση, εφιδρώσεις, επώδυνη διόγκωση των επιπολής κροταφικών αρτηριών και αύξηση της ταχύτητας καθίζησης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Σκόπιμη είναι η βιοψία της πάσχουσας αρτηρίας. Αν δε χορηγηθεί έγκαιρα θεραπευτική αγωγή με κορτιζόνη, υπάρχει ο κίνδυνος τύφλωσης από τη θρόμβωση της κεντρικής αρτηρίας του αμφιβληστροειδούς. Οι κεφαλαλγίες που ακολουθούν ένα τραυματισμό της κεφαλής διακρίνονται σε δύο ομάδες από άποψη χρονιότητας. Η οξεία μετατραυματική κεφαλαλγία υποχωρεί σταδιακά στις μισές περιπτώσεις μέσα σε μιά εβδομάδα και στο ένα τρίτο μέσα σε δύο μήνες μετά την κάκωση. Αν επιμένει ή εντείνεται, υπάρχει υπόνοια εγκεφαλικής αιμορραγίας. Στην οργάνωση της χρόνιας μετατραυματικής κεφαλαλγίας πέραν του διμήνου συνήθως παρεμβαίνουν διεκδικητικοί ή ψυχογενείς μηχανισμοί. Η χρόνια λήψη φαρμακευτικών ή άλλων χημικών ουσιών είναι δυνατό να οδηγήσει στην εκδήλωση μονίμων κεφαλαλγιών, όπως η κατάχρηση αναλγητικών (ασπιρίνη, Lonarid κλπ). Η απότομη διακοπή χρόνιας χρήσης χημικών ουσιών όπως καφεΐνης, νικοτίνης, ηρεμιστικών αποτελεί εκλυτικό παράγοντα κεφαλαλγίας. Τα νιτρώδη σκευάσματα, τα νιτρικά άλατα που προστίθενται στα αλλαντικά για να παίρνουν κόκκινο χρώμα («Hot dog Headache»), οι αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (παρότι χορηγούνται γιά τη θεραπεία ορισμένων κεφαλαλγιών), τα αντισυλληπτικά (οιστρογόνα), αντιυπερτασικά (ανταγωνιστές ασβεστίου), γλυκοκορτικοειδή, διπυριδαμόλη μπορούν να προκαλέσουν κεφαλαλγία. Η όχι έγκαιρη λήψη τροφής/η έλλειψη κανονικών γευμάτων και ο υπερβολικός ύπνος το πρωί είναι γενικά μηχανισμοί που πυροδοτούν επεισόδια κεφαλαλγίας. Σε όλες τις κεφαλαλγίες παρεμβαίνει ο υποκειμενικός παράγων και η ατομική ευαισθησία. Σε ορισμένες όμως υπάρχει ειδική ιδιοσυγκρασική ετοιμότητα όπως στην κεφαλαλγία μετά από κατάποση παγωμένων τροφών (μετωπιαία παροδική κεφαλαλγία), όταν το άτομο χαλαρώνει μετά από παρατεταμένη ένταση (κεφαλαλγία του Σαββατοκύριακου), κατά τη σεξουαλική διέγερση (διαφορική διάγνωση από ρήξη ανευρύσματος) κλπ. Το πολύ γνωστό «αυχενικό» ή αυχενογενής κεφαλαλγία είναι ένα μεικτό σύνδρομο με οργανική βάση (κακώσεις της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, εκφυλιστικές αλλοιώσεις της αρχιτεκτονικής της, άβολες στάσεις στο γραφείο), με αγγειοκινητική συμπτωματολογία (ζάλη, εμβοές, θάμβος, αστάθεια) και διαταραχές από την ψυχική σφαίρα (άγχος, κεφαλαλγία τάσεως, δυσθυμία κλπ). Τις περισσότερες φορές πυροδοτική αιτία είναι η ψυχική υπερένταση, stress, υπερκόπωση, αλλά και η κατάθλιψη, που με τη διαρκή σύσπαση των αυχενικών μυών προκαλεί τον πόνο που αρχίζει από την ινιοαυχενική χώρα και αντανακλάται σε όλο το κεφάλι και ιδίως στο μέτωπο και κινητοποιεί έναν φαύλο-κύκλο ψυχοσωματικών εκδηλώσεων. Στους ηλικιωμένους η κεφαλαλγία είναι σπανιότερη από ότι στους νέους και συνήθως είναι δευτεροπαθής, δηλωτική οργανικής πάθησης. Εκτός από την κροταφική αρτηρίτιδα που ήδη αναφέραμε, συνήθεις αιτίες κεφαλαλγιών είναι αυτόματα υποσκληρίδια αιματώματα, η υπέρταση, τα ισχαιμικά επεισόδια, οι διαταραχές του μεταβολισμού, η νεφρική ανεπάρκεια, η αναιμία, ο υδροκέφαλος κ.ά. Η τόσο μεγάλη ποικιλία αφορμών και πυροδοτικών μηχανισμών που εμπλέκονται στην κεφαλαλγία απαιτεί, ο μεν ασθενής να είναι προσεκτικός, σαφής και συγκεκριμμένος στην ανάπτυξη του ιστορικού του στο γιατρό, ο δε γιατρός να αντιμετωπίζει τον πάσχοντα ως σύνολο και όχι μεμονωμένα ως προς το σύμ πτωμα της κεφαλαλγίας του. Νευρολόγος Κράτα το Κράτα ...