Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι μια απλή αιματολογική εξέταση που μετρά το πάχος της επικάλυψης σακχάρων στην αιμοσφαιρίνη. Αποτελεί ένα αναντικατάστατο δείκτη που μας δείχνει το μέσο όρο των επιπέδων σακχάρου του αίματος κατά το τελευταίο τρίμηνο. Τιμή ίση με ή πάνω από 6.5% θέτει τη διάγνωση του διαβήτη. Ποια είναι η θεραπεία του διαβήτη τύπου 2; Τα αντιδιαβητικά δισκία χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2, πάντοτε σε συνδυασμό με τη σωστή διατροφή και τη φυσική άσκηση. Ωστόσο, με την πάροδο άλλοτε άλλου χρονικού διαστήματος (σνήθως 15 – 20 έτη) παρατηρείται και η ανάγκη εξωγενούς χορήγησης ινσουλίνης, σε συνδυασμό με δισκία, λόγω πλήρους ανεπάρκειας των βήτα κυττάρων του παγκρέατος. Τα κύρια αντιδιαβητικά δισκία διακρίνονται σε 5 μεγάλες κατηγορίες ανάλογα με τη χημική τους σύσταση και το μηχανισμό δράσης τους: 1. ΣΟΥΛΦΟΝΥΛΟΥΡΙΕΣ Ο κύριος μηχανισμός δράσης των φαρμάκων αυτών είναι ο ερεθισμός του παγκρέατος για έκκριση ινσουλίνης, είναι δηλαδή ινσουλινοεκκριτικά. Οι σουλφονυλουρίες μειώνουν τόσο το σάκχαρο νηστείας, όσο και το σάκχαρο μετά τα γεύματα. Πρέπει να λαμβάνονται λίγο πριν το γεύμα. Χρησιμοποιούνται κυρίως οι: · Γλιβενκλαμίδη ( Daonil , Deroctyl , Glibesyn , Glitisol ) · Γλιμεπιρίδη (Amaryl, Dialosa, Glime tad, Glimepirid hexal, Fertin, Nafuril, Dia-Ban) · Γλικλαζίδη (Diamicron MR) Στην Κύπρο κυκλοφορεί και συνδυασμός Γλιβενκλαμίδης με Μετφορμίνη σε ένα χάπι που ονομάζεται Glucovance . Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες που προκαλούν είναι η υπογλυκαιμία και η αύξηση του βάρους σώματος. 2. ΔΙΓΟΥΑΝΙΔΙΑ Ο μηχανισμός δράσης της κατηγορίας αυτής έγκειται στη μείωση παραγωγής σακχάρου από το συκώτι καθώς και στη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη. Ο αντιπρόσωπος αυτής της τάξης φαρμάκων είναι η γνωστή σε όλους Μετφορμίνη ( Glucophage , Glyformin , Metformin Hexal , Brot , Metforal , Neomid ). Σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικάνικης Διαβητολογικής Εταιρείας, η Μετφορμίνη συστήνεται να χορηγείται αμέσως από την αρχή της διάγνωσης του διαβήτη. Ενδέχεται επίσης να αποτελέσει το φάρμακο εκλογής σε περιπτώσεις προδιαβήτη. Μειώνει το σάκχαρο νηστείας, βελτιώνει τις τιμές των λιπιδίων, δεν προκαλεί υπογλυκαιμία, ενώ προάγει και μέτρια απώλεια σωματικού βάρους. Στην Κύπρο κυκλοφορεί επίσης Μετφορμίνη παρατεταμένης αποδέσμευσης για λήψη μια φορά τη μέρα ( Glucophage SR ) ενώ στο εξωτερικό υπάρχει Μετφορμίνη σε μορφή σκόνης. Η πιο σοβαρή και επικίνδυνη παρενέργεια της Μετφορμίνης είναι η γαλακτική οξέωση, που όμως είναι σχετικά σπάνια και αφορά κυρίως άτομα με ανεπάρκεια των νεφρών και του συκωτιού ή που είναι εθισμένα στο αλκοόλ. Επίσης μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές ενοχλήσεις (διάρροια, ανορεξία, ναυτία, μεταλλική γεύση στο στόμα) καθώς και αίσθημα κόπωσης που παρέρχονται όμως μετά την πάροδο λίγων ημερών. Τέλος, η λήψη της Μετφορμίνης θα πρέπει να διακοπεί 48 ώρες πριν από απεικονιστικές εξετάσεις στις οποίες χορηγούνται ιωδιούχες σκιαγραφικές ουσίες, όπως αξονική τομογραφία ή στεφανιογραφία, και να επαναχορηγηθεί 48 ώρες μετά. 3. ΑΝΑΛΟΓΑ ΤΟΥ GLP-1 Εκπρόσωποι της κατηγορίας αυτής είναι η Εξενατίδη που χορηγείται σε ενέσιμη μορφή (υποδορίως, όπως την ινσουλίνη) δύο φορές τη μέρα ( Byetta ) ή μια φορά εβδομαδιαίως ( Bydureon ) , η Λιξισενατίδη ( Lyxumia ) και η Λιραγλουτίδη ( Victoza ) που χορηγούνται επίσης υποδορίως αλλά μια φορά την ημέρα, σε συνδυασμό με αντιδιαβητικά δισκία. Είναι επίσης ινσουλινοεκκριτικά φάρμακα. Το γλυκαγονόμορφο πεπτίδιο 1 (GLP-1, glucagon like peptide-1) εκκρίνεται φυσιολογικά από τα L-κύτταρα του λεπτού εντέρου όταν εισέλθει τροφή σε αυτό και έχει σκοπό να ειδοποιήσει το πάγκρεας για την είσοδο γλυκόζης στον οργανισμό και να προετοιμάσει την παραγωγή και έκκριση ινσουλίνης. Σε άτομα που πάσχουν από διαβήτη, η έκκριση του πεπτιδίου είναι μειωμένη. Ως εκ τούτου χρησιμοποιούνται ανάλογα του πεπτιδίου αυτού. Σημαντικό πλεονέκτημα των φαρμάκων αυτών είναι η συμβολή των στην απώλεια σωματικού βάρους, πράγμα ευεργετικό για τους συνήθως υπέρβαρους ή παχύσαρκους διαβητικούς τύπου 2, ενώ μειώνουν και τα μεταγευματικά σάκχαρα. Η Λιραγλουτίδη μάλιστα έχει λάβει έγκριση από τους Οργανισμούς Φαρμάκων Αμερικής και Ευρώπης (FDA και ΕΜΑ) ως θεραπεία κατά της παχυσαρκίας (με ή χωρίς διαβήτη). Πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα και στην Κύπρο με την εμπορική ονομασία Saxenda . Κύρια παρενέργεια των φαρμάκων αυτών είναι οι γαστρεντερικές ενοχλήσεις (ναυτία, έμετοι, διάρροιες). Δεν προκαλούν υπογλυκαιμία. 4. DPP-IV ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ Η κατηγορία αυτή περιέχει φάρμακα που αναστέλλουν το ένζυμο διπέπτυλ-πεπτιδάση 4 (DPP-IV) που αποσυνθέτει το φυσικό GLP-1, ώστε να παραταθεί η δράση του. Πρόκειται για τα φάρμακα: · Σιταγλιπτίνη ( Januvia ) · Βιλνταγλιπτίνη ( Galvus ) · Σαξαγλιπτίνη ( Onglyza ) · Λιναγλιπτίνη ( Trajenta) Τα φάρμακα αυτά είναι γενικά καλά ανεκτά και δεν επηρεάζουν το σωματικό βάρος ενώ δεν προκαλούν υπογλυκαιμία. Ενδέχεται να αυξήσουν τα επεισόδια λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Στη χώρα μας κυκλοφορούν και σταθεροί συνδυασμοί σε ένα χάπι Μετφορμίνης με Σιταγλιπτίνη ( Janumet ), Βιλνταγλιπτίνη ( Eucreas ) , Σαξαγλιπτίνη ( Komboglyze ) καθώς και Λιναγλιπτίνη ( Jentaduetto ). Σημειώνεται πως η Σαξαγλιπτίνη χορηγείται δωρεάν στους δικαιούχους του Δημοσίου εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις. 5. ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ SGLT-2 Οι νεφροί κατέχουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Συμμετέχουν στην αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα μέσω της παραγωγής γλυκόζης με το μηχανισμό της νεογλυκογένεσης ενώ επαναρροφούν γλυκόζη ελέγχοντας έτσι την απέκκρισή της στα ούρα. Οι συμμεταφορείς νατρίου – γλυκόζης 2 (SGLT2) είναι πρωτεΐνες που εντοπίζονται κυρίως στους νεφρούς και είναι υπεύθυνοι για το μεγαλύτερο μέρος της επαναρρόφησης γλυκόζης. Οι αναστολείς SGLT2 αποτελούν μία νέα κατηγορία αντιδιαβητικών φαρμάκων που μπλοκάρουν την επαναρρόφηση της γλυκόζης στο νεφρό, αυξάνοντας την αποβολή της στα ούρα (γλυκοζουρία) και επιτυγχάνοντας χαμηλότερα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Σημαντικά πλεονεκτήματα των φαρμάκων αυτών είναι η συμβολή των στην απώλεια σωματικού βάρους, στη μέτρια μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης και στη μικρή βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ (αύξηση καλής χοληστερόλης HDL). Στην Κύπρο κυκλοφορούν τρία φάρμακα της κατηγορίας αυτής: · Δαπαγλιφλοζίνη (Forxiga) · Καναγλιφλοζίνη ( Invokana) · Εμπαγλιφλοζίνη (Jardiance) Πρόσφατα κυκλοφόρησε και στην Κύπρο έτοιμος συνδυασμός Δαπαγλιφλοζίνης με Μετφορμίνη σε ένα χάπι ( Xigduo ). Σε ότι αφορά στη χρήση της Εμπαγλιφλοζίνης , μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο πλέον έγκυρο ιατρικό περιοδικό «New England Journal of Medicine» κατέδειξε πως εκτός από την ρύθμιση του σακχάρου ...