Τα μόρια RNA είναι από τις απλούστερες οντότητες που μπορούν να εξελιχθούν με τη φυσική επιλογή. Ετσι σε πειραματικό επίπεδο βρέθηκε ότι πρόδρομα RNA, μόρια που θα σχημάτιζαν δηλαδή RNA, τοποθετήθηκαν με ένα ένζυμο που προκαλεί την αντιγραφή τους και βρέθηκε ότι μπορούσε να προβλεφθεί ποιος φαινότυπος θα είχε την υψηλότερη αντιγραφική αποτελεσματικότητα, τη μεγαλύτερη δηλαδή προσαρμοστικότητα· μια πειραματική προσέγγιση που ανέδειξε τη μοριακή σχέση γενοτύπου - φαινοτύπου με προεκτάσεις στην εξελικτική πρόβλεψη. Πρόσφατες προσπάθειες στη βάση της πειραματικής ανασύνθεσης εξελικτικών ενδιάμεσων μοριακών μορφών και των πιθανών μεταβολικών μονοπατιών τους έδωσαν την πρώτη εικόνα του τοπίου της μοριακής προσαρμογής. Τέτοιες πειραματικές αναλύσεις αφορούσαν λ.χ. την προσαρμογή διαφόρων μεταλλαγμένων μορφών της βακτηριακής β-λακταμάσης σε νέα περιβάλλοντα του αντιβιοτικού κεφοταξίνη. Αλλη συσχέτιση μεταξύ προσαρμοστικότητας και μοριακών ιδιοτήτων διερευνήθηκε στις μοριακές μορφές του ενζύμου IMDH, του οπερονίου της λακτόζης του Ε. coli ή σε υψηλότερα επίπεδα χρησιμοποιώντας λ.χ. ορμονικά συστήματα όπως η ρύθμιση της κορτιζόλης στον μεταβολισμό των σπονδυλωτών. Τα ευρήματα από τέτοιες αναλύσεις έδωσαν ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Π.χ., σε ορισμένες από τις μελετηθείσες περιπτώσεις η δράση της τυχαίας γενετικής παρέκκλισης δεν είναι ουσιαστική. Η εξελιξιμότητα έχει μια σύνθετη βάση που οριοθετείται από την επίτευξη ισορροπίας των βιοχημικών δικτύων, παρατήρηση που προσδίδει μια γενικότητα στην προσαρμοστικότητα μέσω της γονιδιακής ρύθμισης και όχι μόνο της δομής· με τη μοριακή αλληλεξάρτηση να είναι σημαντική ουσιαστικοποιώντας και τα μοριακά ενδιάμεσα. Πολλά μοριακά μονοπάτια δεν είναι διαθέσιμα στη φυσική επιλογή, αλλά γενικά υπάρχουν και τα προσβάσιμα επάνω στα οποία ασκεί τη δράση της. Το ότι ευνοούνται λίγα μόνο εξελικτικά μονοπάτια σημαίνει ότι η εξέλιξη πρέπει να είναι περισσότερο αναπαραγώγιμη σε σχέση με ό,τι πιστεύαμε και μπορεί ακόμη και προβλέψιμη. Με προσεγγίσεις λοιπόν που συνδέουν τη δομή με τη λειτουργία και με την προσαρμοστικότητα μειώνονται δραματικά τα επιστημονικά κενά που υπάρχουν στην εξελικτική διεργασία και συνάμα αποθαρρύνουν όσους επιμένουν ότι δεν υπάρχει εξέλιξη· και τέτοιοι υπάρχουν δυστυχώς ακόμη. Ο κ. Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης είναι καθηγητής Γενετικής....