Κρυπτογραφία και Οικονομία

Γι' αυτό, οι ΗΠΑ δίνουν, εδώ και δεκαετίες, εξαιρετικά μεγάλη βαρύτητα στον τομέα της ασφάλειας δεδομένων και έχουν καταφέρει να διαθέτουν σήμερα τους καλύτερους κρυπτογράφους στον κόσμο. Δίνουν όμως ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα στην παρακολούθηση των άλλων. Τους τελευταίους μήνες το γεγονός αυτό βλέπει αρκετά συχνά το φως της δημοσιότητας, καθώς οι αμερικανικές επιχειρήσεις ζητούν επίμονα τη χαλάρωση της σχετικής νομοθεσίας. Μάταια όμως ελπίζουν πως θα τους επιτραπεί να ανοίξουν νέες αγορές για τα προϊόντα ασφάλειας δεδομένων που διαθέτουν. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ αρνείται κατηγορηματικά να επιτρέψει τέτοιες εξαγωγές φοβούμενη πως θα περιορίσουν σημαντικά τη δυνατότητά της να παρακολουθεί τους άλλους. Ας μην ξεχνάμε πως οι ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει, με τη συνεργασία του Καναδά, της Μ. Βρετανίας, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, το μεγαλύτερο δίκτυο παρακολούθησης στον κόσμο, γνωστό με το όνομα Echelon. Η ύπαρξή του είχε κρατηθεί μυστική καθ' όλη τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου και έγινε γνωστή μόνο χάρη στις ενέργειες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο, ανήσυχο για τον κίνδυνο παρακολούθησης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, συνέστησε ειδική επιτροπή για να μελετήσει τις επιπτώσεις της λειτουργίας του Echelon για την Ευρώπη.

Λίγοι γνωρίζουν πως αυτή η εμμονή των Αμερικάνων στην παρακολούθηση των άλλων ξεκινάει από πολύ παλιά. Για παράδειγμα, αμέσως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οι ΗΠΑ πούλησαν σε πολλές χώρες του κόσμου την Αίνιγμα, μια εξαιρετικά προηγμένη για την εποχή της γερμανική συσκευή κρυπτογράφησης την οποία πολλές χώρες χρησιμοποίησαν μέχρι και τη δεκαετία του '60. Αυτό όμως που οι Αμερικανοί "ξέχασαν" να πουν στους πελάτες τους, κυβερνήσεις και ένοπλες δυνάμεις απ' όλο τον κόσμο, ήταν πως ήδη από το 1940 γνώριζαν πώς να αποκρυπτογραφήσουν όλα τα μηνύματα που μεταδίδονταν μέσω της Αίνιγμα!

Το όλο θέμα μοιάζει ξένο με τα ενδιαφέροντα του μέσου ανθρώπου. Είναι βέβαια κατάλληλο για κατασκοπευτικές συζητήσεις, conspiracy theories κ.λπ., αλλά οι περισσότεροι έχουν την τάση να πιστεύουν πως το ζήτημα αυτό θα έπρεπε να απασχολεί μόνο τους οργανισμούς ασφαλείας κάθε χώρας, τα υπουργεία εθνικής αμύνης, τις διπλωματικές αντιπροσωπείες και όποιους άλλους κινούνται σε παρόμοιους "τζεημσμποντικούς" χώρους. Στην πραγματικότητα όμως η κρυπτογραφία ενδιαφέρει, ή θα έπρεπε να ενδιαφέρει, όλους μας καθώς η οικονομική της διάσταση γίνεται, μέρα με τη μέρα, όλο και πιο έντονη. Τα κυριότερα προβλήματα που ανακύπτουν από αυτή την ασύμμετρη ανάπτυξη της κρυπτογραφικής τεχνολογίας στον κόσμο μας είναι τα εξής:

Θέμα 1: Διακίνηση εμπορικών πληροφοριών

Μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, οι υπηρεσίες αντικατασκοπίας κάθε χώρας βρέθηκαν χωρίς ισχυρό αντίπαλο. Τότε, φοβούμενες γενναίες περικοπές στον προϋπολογισμό τους, προέβαλαν την - όχι και τόσο παράλογη - άποψη πως η οικονομία είναι και αυτή παράγοντας εθνικής ασφαλείας, αφού χωρίς ισχυρή οικονομία δεν είναι δυνατή η αποτελεσματική άμυνα. Ανέλαβαν λοιπόν την παρακολούθηση όσων ξένων επιχειρήσεων ανταγωνίζονται μεγάλες εγχώριες βιομηχανίες και την προστασία της τοπικής παραγωγής από τους κατασκόπους των άλλων κρατών.

Βέβαια, οι δραστηριότητες αυτές δεν είναι κάτι το καινούργιο. Στη δεκαετία του '80 για παράδειγμα οι Καναδοί χρησιμοποίησαν τις πληροφορίες του Echelon, που διαχειρίζονταν μαζί με τους Αμερικανούς συμμάχους τους, για να μάθουν την οικονομική προσφορά των τελευταίων για πώληση σιταριού στη Σοβιετική Ένωση. Έτσι, μπόρεσαν να κάνουν μια πιο ανταγωνιστική πρόταση και να κερδίσουν εκείνοι τη μεγαλύτερη παραγγελία σιτηρών όλων των εποχών.

Σήμερα, τέτοια περιστατικά δεν αποτελούν πλέον μεμονωμένες περιπτώσεις. Κάθε μορφή οικονομικής δραστηριότητας συνοδεύεται από ένα ανηλεές κυνήγι πληροφοριών και δεν είναι λίγοι εκείνοι που χάνουν καθημερινά τεράστια ποσά, επειδή αγνοούν τη σημασία αυτής της μάχης και δεν λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα προστασίας.

Είναι βέβαια φανερό πως στον αγώνα αυτό ισχυρότερος είναι όποιος διαθέτει τις ασφαλέστερες μεθόδους προστασίας των πληροφοριών του και τους αποτελεσματικότερους μηχανισμούς παρακολούθησης των άλλων. Και φυσικά, αυτός δεν είναι άλλος από την κυβέρνηση και τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ.

Θέμα 2: Έλεγχος των οικονομικών συναλλαγών

Όταν ο Μάρκο Πόλο γύρισε από το ταξίδι του στην Ανατολή και έκανε για πρώτη φορά λόγο για τα χαρτονομίσματα των Κινέζων, αντιμετώπισε τη δυσπιστία και τον χλευασμό των Ιταλών εμπόρων. Πώς ήταν ποτέ δυνατό ένα απλό χαρτί να αντικαταστήσει το χρυσάφι και το ασήμι σαν μέσο συναλλαγών; Πώς μπορούσες να εμπιστευθείς και να ανταλλάξεις κάτι το οποίο από μόνο του δεν είχε την παραμικρή αξία και συμβόλιζε απλώς την πίστη σου στη φερεγγυότητα του εκδότη του;

Φαντάζεστε λοιπόν πόσο παράλογη θα φαινόταν στους ανθρώπους αυτούς η σημερινή οικονομία η οποία πολύ συχνά λειτουργεί πάνω σε αξίες 100% "ανύπαρκτες". Οι πιστωτικές κάρτες, οι άυλοι τίτλοι και τα λογιστικά νομίσματα (ecu - ευρώ, μεταλλικές δραχμές, ευρωδολάριο κ.λπ.) είναι μερικά μόνο δείγματα μιας πανίσχυρης εικονικής οικονομίας η οποία επηρεάζει με όλο και περισσότερους τρόπους τη λειτουργία της παραδοσιακής "υλικής" οικονομίας.

Ήδη, πολλοί έχουν μιλήσει με τρόμο για τις ευκαιρίες που ίσως προσφέρει η αποϋλοποίηση των συναλλαγών σε όσους θέλουν να αδειάσουν τον τραπεζικό λογαριασμό μας και να χρεώσουν εκατομμύρια στην πιστωτική μας κάρτα. Αυτά όμως είναι ασήμαντα ψίχουλα που ενδιαφέρουν μόνο τους - εύκολα αντιμετωπιζόμενους - μικροαπατεώνες της πληροφορικής.

Ο πραγματικός κίνδυνος βρίσκεται στη δυνατότητα όσων έχουν πρόσβαση σε τέτοια στοιχεία να παρακολουθούν τις ενέργειές μας και να προβλέπουν τις κινήσεις μας. Όποιος μπορεί να διαβάσει τον αναλυτικό λογαριασμό της πιστωτικής μου κάρτας μπορεί να μάθει τα γούστα και τις προτιμήσεις μου, να προβλέψει τις καταναλωτικές μου συνήθειες και να καταλάβει την ιδεολογία μου (π.χ. γνωρίζοντας τις εφημερίδες, τα περιοδικά και τα βιβλία που διαβάζω). Βέβαια, εγώ ο Γιώργος Επιτήδειος δεν είμαι (ακόμα;) τόσο σημαντικός, ώστε να ενδιαφέρεται ο οποιοσδήποτε για τέτοιες πληροφορίες. Όταν όμως κάποιος μπορεί να μελετήσει τις κινήσεις των πιστωτικών καρτών μερικών εκατομμυρίων απλών ανθρώπων σαν κι εμένα, τότε αυτός μπορεί να προβλέψει ποια προϊόντα θα πουληθούν στο μέλλον, ποια χρηματιστήρια θα παρουσιάσουν άνοδο, ποιοι πολιτικοί σχηματισμοί έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να βρεθούν στην εξουσία και πολλά άλλα.

Είναι φανερό πως η χώρα που έχει αυτές τις πληροφορίες στα χέρια της μπορεί να εξασφαλίσει την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία και, το κυριότερο, να οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία, ή ίσως και την παγκόσμια κοινή γνώμη, όπου εκείνη κρίνει σκόπιμο. Και βέβαια, εντελώς συμπτωματικά, εκείνος που έχει τις μεγαλύτερες δυνατότητες να προστατέψει τις δικές του πληροφορίες και να παρακολουθήσει τους άλλους είναι και πάλι η κυβέρνηση των ΗΠΑ.

Θέμα 3: Διαχείριση του ηλεκτρονικού χρήματος

Το επόμενο, μακρινό ακόμη αλλά βέβαιο, βήμα της οικονομικής εξέλιξης δεν είναι άλλο από το ηλεκτρονικό χρήμα. Όλοι μιλούν για τα τεχνικά χαρακτηριστικά του, τις δυσκολίες του εγχειρήματος και τις αλλαγές που θα φέρει στη ζωή μας. Συνήθως όμως ξεχνούν την πιο φανερή, και ίσως για αυτό απαρατήρητη, ιδιότητά του. ’υλος και άπατρις είναι λέξεις συνώνυμες. Χάρη στο Internet δεν έχω μόνο τη δυνατότητα να αγοράσω ό,τι μου αρέσει από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου επιθυμώ. Έχω και τη δυνατότητα να επιλέξω οποιαδήποτε τράπεζα ή άλλο οργανισμό του πλανήτη θέλω, για να διαχειρίζεται τα οικονομικά μου και το ηλεκτρονικό μου πορτοφόλι. Και βέβαια, δύσπιστος σαν τους παλιούς εμπόρους της αναγέννησης, θα προτιμήσω να εμπιστευθώ εκείνον που μου παρέχει το υψηλότερο επίπεδο ασφαλείας στις συναλλαγές μου.

Δεν χρειάζεται φυσικά μεγάλη φαντασία για να μαντέψουμε ποιος είναι αυτός. Μια χώρα βορείως του Μεξικού και νοτίως του Καναδά που έχει τα καλύτερα συστήματα κρυπτογράφησης και ασφάλειας δεδομένων του κόσμου.

Θα ήταν λάθος να αρχίσουμε από τώρα να πανικοβαλλόμαστε. Η παγκόσμια οικονομία δεν είναι ακόμη τόσο ηλεκτρονική, ώστε να μπορεί κανείς να την παρακολουθήσει και να την ελέγξει με ευκολία. Δεν είναι όμως καθόλου νωρίς για να προετοιμάσουμε το νομικό και, κυρίως, το τεχνικό πλαίσιο το οποίο θα μας επιτρέψει να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας.

Λένε πως μια ελεύθερη κοινωνία χρειάζεται Σαλαμινομάχους για να επιζήσει, ανθρώπους με τη θέληση και την αποφασιστικότητα να στηρίξουν την ανεξαρτησία της ακόμη και με την ίδια τους τη ζωή. Η απαίτηση αυτή δεν είναι λιγότερο ισχυρή στη σημερινή, πιο ειρηνική, εποχή. Μόνο που ο αγώνας πια δεν γίνεται στα πεδία των μαχών αλλά στα τεχνολογικά ιδρύματα, τις επιχειρήσεις και την παιδεία. Οι σημερινές μάχες λοιπόν είναι λιγότερο εμφανείς και εντυπωσιακές απ' ό,τι παλιά. Παραμένουν ωστόσο το ίδιο κρίσιμες.



Αποκτήστε μια δωρεάν συνδρομή στο InterBIZ

Επιστροφή στο Αρχείο ’ρθρων Παλαιών Τευχών
Επιστροφή στις Επιχειρηματικές Σελίδες

Copyright 1998, 1999, 2000 Γιώργος Επιτήδειος
Υποδείξεις, Ερωτήσεις, Σχόλια στην διεύθυνση gepiti@gepiti.com